Brabant wil leidende positie in mondiale HTSM sector

Brabant blijft haar positie als vlaggenschiplocatie voor de Nederlandse en Europese High Tech Systems and Materials (HTSM) sector versterken. De provincie maakt daarvoor gebruik van een gerichte samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en onderzoeksorganisaties op nationaal en regionaal niveau. Het behoud van dit succes is echter niet vanzelfsprekend; veel hangt af van het vermogen van belanghebbenden in de regio om hun plek te bevechten temidden van een steeds intensievere wereldwijde concurrentie, een toenemende vraag naar flexibiliteit en maatwerk in de productie en een wereldwijd tekort aan hightech vaardigheden.

Topsector

De HTSM-sector is ongeveer zeven jaar geleden ‘officieel’ benoemd tot een topsector van de Nederlandse overheid en omvat 15 aandachtsgebieden variërend van geavanceerde instrumentatie en fotonica tot nanotechnologie en halfgeleiderapparatuur. Maar ook vóór deze formele erkenning van de sector - die mede met het oog op de financiering van onderzoek, ontwikkeling en uitbreiding van de productiecapaciteit plaatsvond - was de hightechsector goed vertegenwoordigd in Noord-Brabant. De kracht die ook al diep in de vorige eeuw van Philips en andere innovatoren is uitgegaan heeft concreet bijgedragen aan de totstandkoming van een technologiegedreven ecosysteem dat vandaag de dag bestaat uit multinationals als ASML, FEI (Thermo Fisher Scientific), Signify, NXP, Vanderlande en een groot aantal innovatieve kleine en middelgrote bedrijven en startups die als onderdeel van de toeleveringsketen opereren.

Samenwerking blijft essentieel voor een sector met een mondiale footprint en die wordt beïnvloed door internationale concurrentiedruk. "De sector heeft wereldwijd te maken met een aantal factoren, waaronder de toenemende technische complexiteit, de druk om te blijven investeren in onderzoek en ontwikkeling en een wereldwijde schaarste aan geschikte vaardigheden", zegt John Blankendaal, directeur van Brainport Industries.

Samenwerken om te overleven

Blankendaal legt uit dat bij het opzetten van Brainport Industries de motivatie voor leveranciers van de HTSM-sector, waaronder veel mkb’ers, was om samen te werken om te overleven. "We zijn begonnen met zeven bedrijven en vertegenwoordigen nu 107 bedrijven, van elke denkbare omvang. Wij snappen als geen ander dat we moeten samenwerken om concurrerend te zijn.”

Willem Endhoven, directeur van de landelijke branchevereniging HighTechNL, ziet in Brabant een gezonde aanpak onder hightech bedrijven in de regio. "Wat mij opvalt is dat er een goed gecultiveerde houding heerst in de Brabantse regio: 'Laten we bij elkaar gaan zitten, koffie drinken en zien wat we met elkaar gemeen hebben'. Het is een praktijkgerichtheid, een denkwijze die erop gericht is sneller en beter vooruit te komen als we samen bewegen. In de hightech industrie is alles zo kapitaalintensief en kennisintensief, dat het helpt om eerst samen de basisprincipes uit te zoeken, en dan kan iedereen daarbovenop de eigen niche uitwerken."

In het kader van de uitvoering van het Topsectorenbeleid op provinciaal niveau heeft de provincie Noord-Brabant een strategie omarmd die een aantal van de zwakke punten die zij heeft vastgesteld binnen het regionale hightech-ecosysteem moet tegengaan. Daaronder het verminderen van de afhankelijkheid van enkele grote lokale spelers, het vinden van manieren om kennis en capaciteit te optimaliseren en het vergroten van de mate van valorisatie van kennis in de regio. 

De Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij (BOM) ziet dat het concurrentievermogen van de Brabantse HTSM-sector geworteld is in de kosteneffectiviteit van de productie. Om haar status als "Europa's hart van slimme oplossingen" te behouden, zal de regio zich moeten blijven richten op de toenemende marktvraag naar maatwerk, kortere levertijden en hoge kwaliteit, zo schrijft de BOM in haar langetermijnvisie. De flexibiliteit, snelle doorlooptijd en 24-uursproductie die hiervoor nodig zijn, betekenen dat "de schakel tussen R&D en productie en de organisatie van de waardeketen steeds belangrijker worden. Een sterke toeleveringsketen met een gezonde samenwerking tussen leveranciers en klanten is essentieel voor de concurrentiekracht van de Brabantse bedrijven."

De provincie Noord-Brabant heeft in haar Uitvoeringsprogramma 2017-2020 aangekondigd te streven naar een minimale investering in HTSM van € 340 miljoen over deze periode, inclusief een co-investering van € 17,5 miljoen uit eigen middelen. Een belangrijk onderdeel van de investeringsambitie van de provincie is de Brainport Industries Campus, die de samenwerking tussen ondernemerschap, ontwikkeling en onderwijs organiseert en perfectioneert door het geheel onder één dak te brengen.

Het Fontys Expertisecentrum HTSM is in 2013 opgericht met als doel om kennis uit onderzoek en onderwijs te verspreiden, gebaseerd op de behoeften van leveranciers en original equipment manufacturers, de maakindustrie dus. Het is een sterk voorbeeld van de op partnerships gebaseerde aanpak om innovatie in de hightech sector in de regio te stimuleren. Kees Adriaanse, programmaleider van het Centrum, legt uit dat "we bedrijven vragen welke problemen ze graag willen oplossen met high tech en vervolgens studenten gebruiken om hen te ondersteunen bij hun innovatie.

Dit proces levert nieuwe kennis op voor bedrijven en voor Fontys zelf." Het centrum werkt jaarlijks samen met zo'n veertig kleine en middelgrote ondernemingen en met zo'n tien van de grote maakbedrijven. Adriaanse ziet het als de taak van Fontys om toegepast onderzoek te verrichten dat voortbouwt op het fundamentele onderzoek van universiteiten, zodat bruikbaarheid en een commerciële uitwerking dichterbij komen.

De statistieken van de BOM beschrijven een grote en bloeiende HTSM-sector in Brabant: ongeveer 14.000 bedrijven en 112.000 werknemers zijn direct betrokken bij de sector. Door een continue innovatie in productieprocessen en producten wil de BOM er samen met andere regionale stakeholders voor zorgen dat de HTSM-sector inderdaad blijft bijdragen aan een positie voor Brabant als een van de meest concurrerende industriële clusters ter wereld.